Çfarë ndodh në tru ndërsa ëndërrojmë?

Shkencëtarët shpenzojnë shumë kohë duke studiuar se si neuronet rishikojnë ngjarjet e kaluara nga kujtesa dhe hartojnë mjedisin fizik në hipokampus, një pjesë e trurit që luan një rol kyç në kujtesën dhe lundrimin hapësinor

Ëndërrimi, një gjendje në të cilën truri shkëputet nga bota rreth tij dhe merret me diçka krejtësisht të ndryshme, është një fenomen shumë i zakonshëm , por për një kohë të gjatë neuroshkencëtarët nuk kishin një përgjigje për pyetjen se çfarë po ndodh në tru . Studiuesit nga Shkolla Mjekësore e Harvardit (HMS) më në fund hetuan këtë gjendje dhe publikuan rezultatet në revistën Nature.

Shkencëtarët monitoruan aktivitetin e neuroneve në korteksin vizual të trurit të minjve ndërsa ata ishin në një gjendje të qetë dhe të zgjuar. U zbulua se herë pas here këto neurone lëshonin impulse të ngjashme me atë që ndodh kur një mi sheh një imazh, duke treguar se minjtë po mendonin ose ëndërronin me sy për imazhin në atë kohë.

Siç u përmend, hulumtimi dha rezultate interesante, megjithëse paraprake, se ëndërrimi i syrit mund të formësojë reagimet e ardhshme ndaj asaj që shihet. Kjo marrëdhënie duhet të konfirmohet më tej në hulumtimet e ardhshme, theksoi ekipi, por rezultatet ofrojnë indikacione interesante se ëndërrimi me sy të hapur mund të luajë një rol në aftësinë e trurit për të riformuar veten në përputhje me përvojat e reja, tha Harvard në një deklaratë. “Ne donim të dinim se çfarë ndodh në një nivel neurobiologjik gjatë ëndërrimit me sy hapur dhe nëse këto momente të “të menduarit të qetë” mund të jenë domethënëse për të mësuarit dhe kujtesën”, tha Andja Enguyen, kandidate për doktoraturë në neurobiologji në Institutin Blavatnik në Shkollën Mjekësore të Harvardit.

Shkencëtarët shpenzojnë shumë kohë duke studiuar se si neuronet rishikojnë ngjarjet e kaluara nga kujtesa dhe hartojnë mjedisin fizik në hipokampus, një pjesë e trurit që luan një rol kyç në kujtesën dhe lundrimin hapësinor. Në të kundërt, ka pak kërkime mbi rishikimin e ngjarjeve të së kaluarës në pjesë të tjera të trurit, duke përfshirë korteksin vizual. “Laboratori im është i interesuar të zbulojë nëse ne mund të regjistrojmë mjaft neurone në korteksin vizual për të kuptuar saktësisht se si kujtojnë minjtë dhe si lidhet kjo me informacionin rreth ‘plastikës së trurit’,” tha Mark Anderman, profesor i mjekësisë në Qendrën Mjekësore Beth Israel dhe profesor i neurobiologjisë në Harvard.

Plasticiteti i trurit është aftësia e këtij organi për t’u përshtatur fizikisht dhe për të riformuar veten ndërsa mësojmë dhe përjetojmë gjëra të reja, nga shikimi i një filmi deri te mësimi i një kënge ose gjuhe të re. Në studim, shkencëtarët në mënyrë të përsëritur u treguan minjve dy imazhe, me zona të ndryshme gri, të bardhë dhe të zezë. Midis këtyre imazheve, miu do të kalojë një minutë duke parë një ekran gri. Gjatë asaj kohe, ekipi regjistroi aktivitetin e 7000 neuroneve në korteksin vizual.

Hulumtimet kanë treguar se kur një mi shikon një imazh, neuronet pulsojnë në mënyra specifike dhe ato janë mjaft të ndryshme për të treguar nëse miu po shikon imazhin e parë apo të dytë. Më e rëndësishmja, kur miu shikonte një ekran gri, neuronet ndonjëherë lëshonin impulse të ngjashme, megjithëse jo identike, si kur miu shikonte një foto. Kjo konsiderohet si një shenjë e ëndërrimit të syrit për atë imazh. Ky ëndërrim me sy të hapur ndodhte vetëm kur miu ishte i relaksuar, i karakterizuar nga bebëzat e ngushta dhe qetësia e plotë. Çuditërisht, minjtë kishin më shumë gjasa të ëndërronin për fotografitë më të freskëta që kishin parë. Gjithashtu, ata ëndërronin më shumë në fillim të ditës sesa në fund, kur e kishin parë secilën nga ato imazhe shumë herë. Gjatë ditës, aktiviteti i pulsit të neuroneve teksa minjtë shikonin imazhet ndryshoi, dhe shkencëtarët e quajnë këtë “zhvendosje përfaqësuese”. Megjithatë, kjo kthesë nuk ishte e rastësishme. Me kalimin e kohës, pulset e lidhura me imazhet u bënë gjithnjë e më të ndryshme, derisa secili aktivizoi një grup neuronesh krejtësisht të ndryshëm. Është interesante se pulset e regjistruara gjatë ëndërrimit të parë parashikuan se si do të dukeshin ato pulse më vonë kur miu të shikonte imazhin. “Ka një devijim në mënyrën se si truri reagon ndaj të njëjtit imazh me kalimin e kohës, dhe ëndërrimi i hershëm mund të na tregojë se ku do të kthehet”, tha Anderman.

Bazuar në këtë studim, studiuesit besojnë se ëndërrimi i syrit është i përfshirë në mënyrë aktive në “plasticitetin” e trurit. “Kur shihni mjaft herë dy imazhe të ndryshme, bëhet shumë e rëndësishme t’i dalloni ato. Gjetjet tona sugjerojnë se ëndërrimi me sy të hapur kontrollon këtë proces dhe bën që neuronet që lidhen me njohjen e imazhit të largohen nga njëri-tjetri”, tha Nguyen.