Pse Trump dëshiron të marrë kontrollin e Gazës dhe a mund ta bëjë këtë?

Propozimi i Donald Trumpit se SHBA-të mund të “marrin” dhe të “shfrytëzojnë” Rripin e Gazës, duke larguar popullsinë prej atij territorit, është pritur shumë keq dhe u dënua ashpër prej komunitetit ndërkombëtar.

Komentet e presidentit amerikan vijnë ndërsa një armëpushim është në proces mes Hamasit dhe Izraelit, dhe në mes të pyetjeve për të ardhmen e Gazës pas konflikteve.

Komisioni i Kombeve të Bashkuara vlerëson se rreth dy të tretat e ndërtesave janë shkatërruar ose dëmtuar pas 15 muajsh luftimesh, shkruan bbc.

Propozimi i paqartë i Trumpit mund të nënkuptojë ndryshimin më të madh në politikën e SHBA-së ndaj Lindjes së Mesme në dekada, duke prishur konsensusin ndërkombëtar të gjerë për nevojën e krijimit të një shteti palestinez – përfshirë Gazën dhe Bregun Perëndimor të okupuar – për të ekzistuar krah Izraelit.

Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu tha se ideja ishte “e vlefshme për t’u parë”, por ajo është refuzuar me forcë nga kombet arabe dhe disa aleatë të SHBA-së.

Pse e tha Donald Trump këtë tani? Nëse Donald Trump ka të drejtë për një gjë, është se dekadat e diplomacisë së SHBA-së për Izraelin dhe palestinezët kanë dështuar në zgjidhjen e konfliktit.

Propozimet për paqe dhe presidentët kanë ardhur dhe ikur, por problemet janë thelluar. Sulmi i Hamasit ndaj Izraelit më 7 tetor 2023 dhe lufta në Gaza që ai shkaktoi ishin rezultatet e tmerrshme.

Trump u pasurua si zhvillues i pasurive të patundshme dhe, me këtë këndvështrim, bëri një vëzhgim të vlefshëm: nëse Gaza duhet të rindërtohet, nga e para në disa vende, nuk ka shumë kuptim që qindra mijëra civilë të strehohen në rrënoja.

Detyra e rindërtimit të Gazës do të jetë monumentale. Municionet e pa shpërthyera dhe mbeturinat ‘sa malet’ duhet të hiqen. Linjat e ujit dhe energjisë duhet të riparohen. Shkollat, spitalet dhe dyqanet duhet të rindërtohen.

I dërguari i Trumpit për Lindjen e Mesme, Steve Witkoff, ka thënë se kjo mund të marrë vite – dhe ndërkohë që kjo të ndodhë, palestinezët do të duhet të shkojnë diku.

Megjithatë, në vend që të shqyrtohet mundësia për t’i mbajtur ata pranë shtëpisë, pothuajse me siguri në kampet në pjesët qendrore dhe jugore të Rripit të Gazës, Trump thotë se ata duhet inkurajuar të largohen – përherë.

Trump beson se në mungesë të tyre, një “Rivierë e Lindjes së Mesme” që do të jetë nën pronësi amerikane, do të ngrihet nga hiri, duke ofruar mijëra vende pune, mundësi investimi dhe, përfundimisht, një vend ku “popujt e botës mund të jetojnë”.

Edhe për një president që kaloi pjesën më të madhe të mandatit të parë duke prishur politikën e SHBA-së për Lindjen e Mesme – përfshirë zhvendosjen e ambasadës amerikane nga Tel Avivi në Jerusalem dhe njohjen e sovranitetit të Izraelit mbi Lartësitë Golan të okupuar – ky ishte një propozim befasues.

Në imagjinatën e tyre më të egër, asnjë president amerikan nuk ka menduar kurrë se zgjidhja e konfliktit Izrael-Palestinë do të përfshinte marrjen e një pjese të territorit palestinez dhe largimin e popullsisë së tij. Për të qenë të qartë, për ta bërë këtë me forcë do të ishte një shkelje e rëndë e ligjit ndërkombëtar.

Disa palestinezë mund të zgjedhin të largohen nga Gaza dhe të rindërtojnë jetën e tyre diku tjetër. Që nga tetori 2023, deri në 150 mijë tashmë e kanë bërë këtë.

Por, të tjerë nuk mund ose nuk do të duan, ose për shkak të mungesës së mjeteve financiare për ta bërë këtë, ose sepse lidhja e tyre me Gazën – një pjesë e tokës që ata e quajnë Palestinë – është thjesht shumë e fortë.

Shumë banorë të Gazës janë pasardhës të njerëzve që ikën ose u dëbuan nga shtëpitë e tyre në vitin 1948 gjatë krijimit të shtetit të Izraelit – një periudhë që palestinezët e quajnë Nakba, fjala arabe për katastrofë.

Mendimi për një tjetër Nakba do të jetë shumë i dhimbshëm për shumë prej tyre dhe ata do të mbahen fort pas jetës së tyre të reduktuar në atë që ka mbetur nga Gaza, me një vendosmëri të fuqishme.

Për palestinezët që ëndërrojnë për një shtet të tyre, pranë Izraelit, humbja e një pjese të tij do të duket si një amputim.

Gaza është ndarë fizikisht nga Bregu Perëndimor që nga viti 1948. Raundet e mëparshme të negociatave, si dhe “Vizionet për Paqe” të Trumpit të vitit 2020, përfshinin plane për tunele ose hekurudha që mund të lidhin dyja.

Tani Trump thjesht po u thotë palestinezëve të heqin dorë përfundimisht nga Gaza.

Ndërsa nuk duket se po mbështet deportimin e detyrueshëm të civilëve – që është kundër ligjit ndërkombëtar – Trump është dukshëm duke inkurajuar palestinezët të largohen.

Zyrtarët palestinezë tashmë e kanë akuzuar Izraelin për bllokimin e furnizimit me dhjetëra mijëra karvane që mund të ndihmonin palestinezët të qëndronin në pjesët më pak të dëmtuara të territorit ndërsa rindërtohet pjesa tjetër.

Vendet arabe që Trump thotë se duhet të pranojnë deri në 1.8 milion refugjatë palestinezë, kryesisht Egjipti dhe Jordania, kanë shprehur zemërim.

Të dyja kanë mjaft probleme të veta pa këtë barrë të shtuar.

Cili është statusi aktual i Gazës?

Gaza ishte e okupuar nga Egjipti për 19 vjet para se të merrej nga Izraeli në Luftën e Gjashtëditore të vitit 1967.

Ajo ende konsiderohet e okupuar nga Izraeli sipas ligjit ndërkombëtar, që Izraeli e konteston. Ata thonë se okupimi ka mbaruar në vitin 2005, kur ai shpërbeu njëanshëm kolonitë hebraike dhe tërheq ushtarakët e tij.

Rreth tri të katërtat e anëtarëve të Kombeve të Bashkuara e njohin Gazën si pjesë të një shteti sovran të Palestinës, megjithatë SHBA-ja nuk e bën këtë.

E ndarë nga bota e jashtme përmes telave me gjemba dhe një bllokadë detare izraelite, Gaza kurrë nuk ka ndjerë se është një vend plotësisht i pavarur.

Asgjë dhe askush nuk lëviz brenda ose jashtë pa lejen e Izraelit, dhe një aeroport ndërkombëtar – i hapur me shumë bujë në vitin 1998 – u shkatërrua nga Izraeli në vitin 2001 gjatë një ngritje të dytë palestineze.

Izraeli dhe Egjipti imponuan një bllokadë mbi Gazën, duke cituar arsye sigurie, pas fitores së Hamasit në zgjedhjet palestineze në vitin 2006 dhe pas dëbimit të kundërshtarëve të tij nga territori pas luftimeve intensive vitin pasardhës.

Shumë para luftës së fundit, palestinezët kishin filluar ta konsideronin Gazën si një burg të hapur.